In gesprek met de unusual suspects
Als communicatieadviseur word je soms ingezet om een vraagstuk te duiden. Wat is hier aan de hand, wat speelt er precies? Dilemmalogica kan dan praktische handvatten bieden.
Susanne Bleijenberg werkt als senior communicatieadviseur bij het ministerie van VWS en zij weet hoe je een vraagstuk helder maakt. ‘Je taak is om op zoek te gaan naar gedeelde visies, doelen en een gezamenlijke wil van stakeholders. En datgene te vinden dat partijen over de tegenstellingen heen bindt.’ Zij start het liefst met alle partijen en belangen aan tafel, om verschillende perspectieven op te halen en te analyseren waar de kern van de verlangens elkaar raakt. Het dilemma waar zij zich voor heeft ingezet: de coronamaatregelen én het mentaal welzijn van jongeren.
Jongeren
Om de belangen in dit vraagstuk helder te krijgen is het ministerie in gesprek gegaan met jongeren. De uitdaging, volgens Susanne, zit erin dat dé jongere niet bestaat. ‘Iedere jongere heeft andere ervaringen, percepties en dus ook andere preferenties. Wat hierin werkt is om met iedereen praten – ook de unusual suspects. Voor een zo volledig mogelijk beeld is het belangrijk om te praten met verschillende groepen jongeren, dus te spreken met studenten, LHBTI+-jongeren, jongeren in pleeggezinnen, enzovoort. Iedereen mag gehoord worden.’ In dit soort gesprekken komen vaak belangen naar voren die een buitenstaander niet kan bedenken. ‘En als je zelf wel al op het goede spoor zat, dan lukt het je niet om dit in dezelfde woorden te vatten. Dit, omdat je je nooit 100% in het perspectief kunt plaatsen van de doelgroep zelf.’
Allebei waar
Dilemmalogica bood Susanne praktische handvatten om inzicht te krijgen in de verschillende belangen en deze te ordenen. ‘Het zijn beleidslijnen die gevoelsmatig kunnen botsen, maar het mag er allebei zijn en is allebei waar. Aan de ene kant zijn maatregelen tegen het virus nodig en aan de andere kant heeft dit een effect op jongeren en hun welzijn. De uitdaging ligt in het taalregister. Enerzijds, omdat je jezelf als overheid niet wilt tegenspreken. Dus wat je zegt om te laten merken dat je jongeren hoort en naar ze luistert, moet complementair zijn aan wat je zegt over de noodzaak van maatregelen. Het is belangrijk om hier een balans in te vinden.’
Waardenvrij
Susanne erkent dat de toepassing van dilemmalogica niet altijd makkelijk is. Wat heb je dan precies nodig? ‘Je moet goed kunnen analyseren. Je moet conceptueel en waardenvrij kunnen denken; het ene standpunt is niet beter dan het andere.’ Het samenbrengen van de stakeholders vereist ook enkele vaardigheden. ‘Je moet een neutrale procesrol kunnen pakken en je comfortabel voelen bij het leiden van grote groepen en de dynamiek die daaruit voortkomt. Je moet goed kunnen luisteren en gesprekstechnieken kunnen toepassen. Ten slotte heb je voldoende ruimte nodig vanuit je opdracht om die gesprekken aan te gaan. Weet wat er met de inbreng wordt gedaan en wat je na afloop van het proces met de stakeholders kan afspreken’.