Casus Public Design: informatiemarkt over gaswinning
Heb je te maken met veel stakeholders, oplopende emoties en zoek naar je een andere rol voor communicatie? Public Design zou kunnen helpen. EZK paste de werkwijze toe om te komen tot een nieuwe opzet voor informatiemarkten over gaswinning van kleine velden.
Waarom Public Design inzetten
Dat het anders moest, wisten ze bij EZK wel. Een informatiemarkt over gaswinning bij Eesveen in 2017 verliep nogal chaotisch. Lange rijen bij de standjes van EZK, TNO, SodM en gaswinner Vermilion, tegenstrijdige antwoorden, moeilijke woorden op informatieborden, actievoerders op de stoep: de onrust nam eerder toe dan af. Maar hoe dan wel? Het cluster Communicatieonderzoek van DPC adviseerde het ministerie om met Public Design tot een andere opzet van een informatiemarkt te komen.
“Samen anders naar het probleem kijken”
Lizet van Tilburg, destijds werkzaam bij DPC: “Public Design is een toepassing van de werkwijze Design Thinking op maatschappelijke vraagstukken. Je kijkt op een nieuwe manier naar het oorspronkelijke probleem en zoekt samen naar oplossingen. Zo kun je drijfveren, onderliggende behoeftes en waarden van mensen beter meenemen in je communicatieplan. Zijn er veel betrokkenen, oplopende emoties en is er ruimte voor verandering: dan kan Public Design zinvol zijn.”
Vorm: pressure cooker met alle betrokkenen
De inzet van Public Design betekende in dit geval een tweedaagse pressure cooker op locatie in Diever, in opdracht van EZK. Een bureau deed vooronderzoek onder de omwonenden (wat zijn hun zorgen en vragen?) en begeleidde de snelkooksessie. Daar waren naast EZK, AZ, het gaswinningsbedrijf, Staatstoezicht op de Mijnen en TNO ook de gemeente Westerveld en (in de avond) betrokken burgers aanwezig.
Resultaat: aanbod past bij vraag
Uiteindelijk resultaat: een veel ordelijker informatiemarkt in Wapse (gemeente Westerveld) afgelopen mei. De opzet was wezenlijk anders. In plaats van per organisatie waren er nu standjes per thema, afgeleid van de vragen die omwonenden hebben over de gaswinning. Daar stonden de verschillende deskundigen samen de bijna tweehonderd bezoekers te woord. TNO liet met proefopstellingen zien hoe gaswinning in zijn werk gaat. De markt kreeg van de bezoekers een 6,6.
Deelnemer: “Ik blijf graag meedenken”
Robert Veldhuizen woont in de gemeente Westerveld. In het dagelijks leven is hij toezichthouder bij een omgevingsdienst, maar bij de snelkooksessie zat hij als ‘gewoon burger’. “Mijn vrouw werd op straat aangesproken door een onderzoeksbureau, of zij wilde meepraten over de communicatie rond gaswinning. Dat vond ze meer iets voor mij. Dus ben ik die avond samen met mijn vader gegaan.”
Hoe vond je dat?
“Het eerste halfuur dacht ik: wat doe ik hier. Zes bewoners tegenover twintig ambtenaren. Maar ik merkte dat mensen echt naar elkaar luisterden. We kwamen samen tot goede ideeën. Zoals: nodig mensen voor de informatiemarkt uit met een persoonlijke brief, in plaats van een advertentie in een krantje. Zorg dat mensen kunnen zien, ruiken en voelen waar het over gaat. Zorg dat ze één op één hun vragen kunnen stellen. En geef informatie over eventuele schaderegelingen.”
Nog tips?
“Blijf dit netwerk nu benutten. Het is zo belangrijk dat de overheid benaderbaar is. Dat mensen ergens met hun vragen en onvrede naar toe kunnen. Te laat communiceren wekt altijd argwaan. Ik blijf graag meedenken, het kan altijd beter. De overheid moet nog duidelijker maken waarin de gaswinning hier verschilt met die in Groningen. En ik pleit voor een nulmeting vanwege mogelijke schade, op kosten van de overheid of vergunninghouder.”
EZK: “Meer begrip en betere gesprekken”
André Timmer was als communicatieadviseur van EZK bij de sessie betrokken. Zijn ministerie moet mensen informeren over de voorgenomen vergunningverlening en de mogelijkheid om daarop te reageren met een zogenaamde zienswijze. Maar de ambitie is groter: “Wij willen inspelen op vragen die lokaal leven, en hopen zo op meer vertrouwen. Mensen maken de vergelijking met Groningen. Over hun zorgen en vragen kunnen we nu beter in gesprek.”
Hoe beviel Public Design als werkwijze?
“Doordat iedereen meedoet, ontstaat veel energie. Er waren bijvoorbeeld afgevaardigden van lokale actiegroepen. We bedachten dat zij ook beter een stand op de markt konden hebben dan een plek op de stoep bij de ingang. Ik vond het proces op zichzelf al waardevol. Er ontstaat meer begrip voor elkaar.”
Voor welke communicatievragen is Public Design geschikt?
“Heb je het gevoel dat het anders moet – ‘als we zo doorgaan, werkt het niet’ – en je hebt ook het mandaat iets te veranderen, dan kan Public Design waardevol zijn.”
Wat zou je volgende keer anders doen?
"Ik zou meer tijd nemen voor het proces en het realiseren van de ideeën. Nu hebben we gedaan wat we konden in de vier weken tot de markt. En we zijn vrij snel in losse onderdelen aan de slag gegaan. Meer aandacht voor de rode draad maakt het krachtiger. Dat gáán we ook anders doen, we zijn nog niet klaar.”
Evaluatie: verwachtingen managen en meer tijd nemen
Uit de evaluatie onder deelnemers kwamen nog een paar lessen:
- Geef vooraf duidelijk aan wat je van deelnemers verwacht (in plaats van ‘een creatief proces’), zeker bij zo’n gevoelig dossier. Dan kunnen partijen ook beter afwegen wie namens hen komt meedenken.
- Bedenk dat deelnemers er soms met een dubbele pet zitten. Vooral bij gevoelige onderwerpen kan het voor hen lastig zijn onbevangen mee te denken.
- Neem voldoende tijd voor de uitwerking van de ideeën. Nu waren er ook plannen voor een website op B1-niveau en een pop up museum, maar er was niet genoeg tijd om die voor de (geplande) markt nog te realiseren. Dat kan teleurstellingen opleveren.
- Bedenk wat je met het netwerkje wilt doen dat je nu hebt opzet (en communiceer dit): was het eenmalig of betrek je ze vaker?
Meer weten over Public Design?
Neem contact op met Marit Groeneveld.